“Veshja e Gruas sipas Kuranit (pjesa e parë)
Kufijtë e normës së veshjes na paraqiten në Suren Nur, gjegjësisht vargjet vijuese:
[Dhe thuaju grave besimtare se ato duhet të ulin shikimin e tyre dhe të ruajnë pjesët e tyre private [të ulta-furūxhehunne]; dhe të mos shfaqin bukurinë e tyre [të fshehur-zīnetehunne] përveç asaj që duket qartë prej bukurisë së saj; dhe të tërheqin perdet e tyre mbi pjesët e tyre private [të sipërme- xhujūbihima] dhe të mos shfaqin bukurinë e tyre përveç ndaj burrave të tyre, baballarëve të tyre…] (Nur, 31)
Nëse e analizojmë secilën pjesë të këtyre vargjeve veç e veç si njësi semantiko-sintaksore, arrijmë në përfundim se: Pjesa e parë e vargut duhet të shikohet e pashkëputur nga ai paraprak, i cili thotë gjithashtu se : (Thuaju burrave besimtarë që ata të ulin shikimin e tyre [jegudu min ebsārihim] (Nur, 30) Të dy vargjet fillojnë me urdhrin e Allahut, drejtuar si burrave ashtu edhe grave, për të ulur shikimin. Shpesh është injoruar fakti nga hoxhallarët se teksti përdor parafjalën “min” që dmth. “prej disa pjesëve” të trupit. Vëmë re gjithashtu se vargu nuk specifikon objektin që qëpallat e syve duhet të shmangin. Sikur Libri na lë të vendosim se çfarë duhet të jetë kjo – në përputhje me normat ekzistuese shoqërore dhe etiketimet morale.
Shprehja arabe e përdorur për të “ulur shikimi” në kuptimin e saj rrënjësor, nënkupton një akt mirësjelljeje, domethënë e kundërta e të qenit i pasjellshëm ose i pavolitshëm.
Vargu adreson një situatë sociale të sikletit dhe na tregon se si mund ta shmangim sikletin e tillë me kujdes dhe butësi. Vetëm imagjinoni sikletin kur një burrë ndërron rrobat ndërsa disa njerëz, të cilët nuk i njeh shumë mirë, e rrethojnë. Megjithatë, njerëzit nuk mund të ndihmojnë, por nuk e shikojnë atë. Kjo natyrisht shkakton shumë ankth për të. Ndihet tërësisht në siklet dhe nuk dëshiron të shihet nga askush, madje as nga miqtë e tij. I njëjti shqetësim mund të vërehet tek një grua që nuk dëshiron të shikohet gjatë ndërrimit të rrobave, madje as nga miqtë e saj më të mirë.
Ky është konteksti shoqëror, që Allahu po adreson në këto dy vargje. Ai i urdhëron burrat dhe gratë të shmangin shikimin ndaj njëri-tjetrit në ato momente kur shikimi ynë mund të shkaktojë ankth dhe siklet. Sot, kjo shihet si ‘sjellje e mirë’ kur njerëzit butësisht ‘hedhin poshtë’ sytë e tyre, duke pretenduar të mos shohin burrin ose gruan që nuk dëshiron të shihet. Në të gjitha kulturat kjo vlerësohet si sjellje e mirë dhe vlerësohet si e rafinuar dhe e civilizuar. Si rrjedhojë, ne nuk mendojmë që “të ulësh shikimin” do të thotë që burrat nuk duhet të shikojnë gratë, vetëm pse ato janë gra, ose që gratë, ndërsa punojnë në zyra, dyqane dhe restorante, nuk duhet t’i shikojnë burrat.
Rreshti i dytë: (… dhe t’i ruajnë pjesët [e poshtme] të tyre private [ve jahfedhu/dhne furuxhehum/hunne]) Në Libër, Allahu ka urdhëruar burrat dhe gratë të mbrojnë pjesët e tyre private (furūxh), në mënyrë që të shmangin dy situata: Së pari, që kjo lakuriqësi e tyre të mos çojë në ndonjë shkelje kurore ose në ndonjë formë tjetër të kontaktit seksual të paligjshëm, siç përmendet në Suren Muminūn, vargu 5–6. Së dyti, dhe jo më pak e rëndësishme, që çdo mashkull jo i lidhur mund të hedh një shikim në pjesët e tyre private. Kjo shprehet në rreshtin e dytë në të dy vargjet. Vëmë re përdorimin e emrit “absār”, njëjësi i fjalës “basar”, që do të thotë ‘vështrim’ ose “shikim” përmes lëvizjes së syve. Kjo është e ndryshme nga ‘pamja’ e cila zhvillohet brenda trurit, ku gjërat mund të “shihen” edhe nëse sytë janë të mbyllur. Konstatojmë se për të mbajtur kufirin e poshtëm të veshjes së duhur të burrave, kërkohet që burrat të mbrojnë pjesët e tyre private. Kjo mund të përmbushet duke veshur pantallona të gjera ose një kostum të notit pasi kjo mjaftueshëm mbulon organet gjenitale dhe mollaqen e një njeriu, ose atë që sheriati e quan (ʻawreh mugalladha) aureti i rëndë (i madh).
Në këtë varg, Allahu i shpalosë udhëzimet e Tij në mënyrë që të na mësojë mirësinë dhe sjelljen e qytetëruar. Kjo është bërë në një mënyrë jo shtypëse, pasi njerëzit duhet të mësojnë gradualisht pa sanksione të ashpra publike se si të shmangin hedhjen e shikimeve që mund të sikletojnë njerëzit e tjerë. Anëtarët e çdo komuniteti shoqëror duhet të mësojnë se si të mbrojnë pjesët e tyre private duke ndërvepruar me kulturën e tyre përreth dhe duke u përgjigjur, në mënyrë fleksibile dhe mendje të hapur, për çdo rast individual dhe shoqëror.
Rreshti i tretë: (… dhe që ato të mos e shfaqin bukurinë e tyre të fshehur [zinetehunne];” përveç asaj që shfaqet në mënyrë të dukshme nga bukuria e saj [ila mā zahara minha]) (Nur, 31).
Bukuria / zbukurimi i një gruaje, mund të ndahet në dy pjesë: një pjesë e jashtme (e dukshme) dhe një pjesë e brendshme (e padukshme).
Ky varg sikur po thotë që progresi historik dhe zhvillimi teknologjik do ta mbushin tokën me bukuri materiale dhe hapësinore. Ky lloj tipi i bukurisë nuk hy në kontekstin e të ndaluarës, që do të thotë se një femër mund të vëndosë shembull makijazh ose të vesh rroba të bukura dhe të zbukurohet me to.
Rreshti i katërt: (…dhe të tërheqin perdet e tyre mbi pjesët e tyre [të sipërme] private dhe të mos shfaqin bukurinë e tyre [të fshehur]) (Nur, 31)
Trupi i një gruaje është i ndarë në dy pjesë:
a) një pjesë e ekspozuar (e dukshme): vargu thotë, “përveç asaj që (duhet rregullisht) të shfaqet (ila ma dhahara minhā)”; këto pjesë të jashtme janë ato që mund të shihen nga një trup femëror: koka, shpina, supet, krahët, këmbët, dhe të tilla, që përbëjnë pamjen e saj fizike (në publik);
b) një pjesë e paekspozuar (e padukshme): pjesë të trupit të saj që Allahu zakonisht nuk i ka ekspozuar para syve; pjesa e paekspozuar e një gruaje quhet xhujub (xhepat).
Termi arab “xhejb” i referohet një hapjeje, një çarje, xhepi ose ndarjeje që hapet midis dy palëve (‘një çarje në shkëmbinj’ ose ‘hapje e një xhepi’). Një mëngë këmishe, për shembull, ka një hapje të rrumbullakët dhe shtrihet midis dy palëve.
Sa i përket trupit të një gruaje, ka disa pjesë që ndodhen ‘ndërmjet dy palëve’, për shembull, zona midis dhe nën gjoksin e saj; nën sqetullat e saj; zona e vaginës dhe mollaqet. Të gjitha këto fusha janë xhepat e saj, dhe këto janë ato vendet që kërkohet nga gruaja besimtare që t’i mbulojë. Vargu pastaj për mbulesën përdor termin “khumūr”. Ajo rrjedh nga kh-m-r, ‘për të mbuluar’. Vera quhet “khamr” sepse ajo ‘eklipson / errëson’ ose ‘mbulon’ trurin.
Al-khimār nuk është një copë leckë që të mbështjellë kokën. Në përgjithësi, i referohet çdo mbulesë, qoftë të kokës së një gruaje apo pjesëve të tjera të trupit të saj. Kjo është arsyeja pse Allahu e urdhëron gruan që të mbulojë xhepat e saj, ato pjesë të bukurisë së saj trupore, hapësinore (zineh) të cilat janë fshehur natyrshëm (gjoksi, kofshët e brendshme dhe sqetullat), por të cilat Ai e bëri të mundur që (natyrisht) të shihen.
Disa njerëz do të argumentojnë se fytyra e një gruaje (sytë, veshët, goja dhe hunda) gjithashtu mund të vlerësohet si private. Ne nuk e mohojmë këtë, por fytyra e një gruaje u përket atyre pjesëve që janë “mā zahara minha”, pjesë të trupit që janë e ekspozuar dhe jo e fshehur natyrshëm.
Për më tepër, një fytyrë njerëzore është pjesa më e dukshme e trupit dhe u jep individëve identitetin e tyre. Allahu kurrë nuk do të dëshironte ta vinte fytyrën e një gruaje, me të cilën shpreh personalitetin e saj, nën një vello. Prandaj, fytyra (goja, sytë, veshët, etj.) nuk i përket pjesëve të ‘fshehura’ të një gruaje, por është pjesë e bukurisë së saj të dukshme (zana) dhe nuk ka nevojë të mbulohet.”.
Drilon Gashi